Le Fearghal Mag Uiginn.
Ní binn béal ina thost i gcónaí. Tá dualgas orainn mar phobal CLG seo a phlé.
Léirigh eachtra i dTír Eoghain le gairid an phráinn ghéar a bhaineann le meon eile a fhorbairt láithreach bonn maidir le réiteoireacht, réiteoirí agus réit-each.
Léirigh an eachtra an phráinn a bhaineann le gach mac máthar amharc ar a iompar féin ag cluichí agus bac iomlán a chur ar an mheon creimneach atá ag mionlach - go bhfuil ionsaí ar bith, béil ná coirp, inghlactha ar leibhéal ar bith, ar chúis ar bith.
Ná glactar leis go bhfuil mórtas éigin cine ag baint lena leithéid ar son do phobail, do chlub ná do chontae.
Tuigtear go ndearnadh ionsaí le scian ar réiteoir ag deireadh cluiche craoibhe faoi 16 ar an Chorr Chríochach, tá seacht lá ó shin. D’fhéadfadh an t-alt seo a bheith faoi bhás réiteora, gan áibhéil.
Tuigtear gur sáitheadh maor cúil san eachtra chomh maith agus gur tugadh an duine sin chun na hotharlainne. Cuireadh cóir leighis ar an réiteoir ar an láthair ach caithfear an cheist a chur - cá fhad go mbeidh réiteoir ar lár?
Tá curtha in iúl ag Rúnaí Chomhairle Uladh CLG, Brian Mac Fhíobhuí, gurbh é sin an chéad uair lena chuimhne a tharla a leithéid ach súil aige gurb í seo an uair dheireanach.
Ach cad é an réiteach? An mbeidh uair eile ann? An bhfuil baint againn leis an réiteach?
Caithfear dul i ngleic le hiompar ach is tábhachtaí agus is cinniúnaí dul i ngleic le meon. Caithfear tabhairt faoin mheon a leasú ó na fréamhacha aníos.
Ní duine gan aithne é an réiteoir atá i gceist. Is duine daonna é, is athair é, is fear céile é, is oibrí deonach é, is réiteoir é le fada fada an lá agus baint láidir aige le trí chontae Ultacha thart ar Loch nEathach. Is ó chúlra Gaelach é, clann a tógadh leis an chultúr – an Damhsa Gaelach agus an Spórt Gaelach ach go háirithe. “Duine dár muintir féin” a déarfadh baill CLG. Is ball é féin a bhí thíos leis an mheon creimneach níos mó ná uair amháin roimhe.
Agus tuigtear gur “duine dár muintir féin” a rinne an t-ionsaí, le scian.
Tá fadhb sa phobal seo maidir le foréigean. Tuairiscíodh inné, mar shampla, go bhfuil méadú 60% ar ionsaithe fisiciúla i nDoire Cholmcille le cúig bliana anuas, 583 ionsaí sa bhliain 2022/23 agus sin go díreach na heachtraí ar cuireadh Seirbhís Póilíneachta Thuaisceart Éireann ar an eolas fúthu. Sin an pobal ina bhfuil muid beo.
Agus mar eagraíocht phobail, ní bheidh CLG saor ó na fadhbanna sin. Ní dócha gur féidir le CLG dul i ngleic leis an mhórfhadhb ach is féidir leis tionchar a imirt ar a bhaill féin ag a chuid imeachtaí féin.
Is beag trácht a bhí ar an ‘éirim mhothúchánach’ nó ‘emotional intelligence’ agus mé ag fás aníos le CLG ach caithfear tús a chur leis an phlé, síol an eolais a chur.
Tá sé ceart go leor fearg a bheith ort.
Níl sé ceart ná cóir duine eile a bhualadh as siocair go bhfuil fearg ort.
Tá sé ceart go leor gan aontú le cinneadh réiteora.
Níl sé ceart ná coir ná dleathach an réiteoir a mhaslú nó a bhualadh as siocair nach n-aontaíonn tú leis an chinneadh ná le toradh cluiche.
Caithfear idirdhealú glan a dhéanamh idir an dá rud, mothúchán agus gníomh, agus sin a chur ina luí ar imreoirí agus ar bhaill achan chlub CLG sula marófar réiteoir - nó duine - ag cluiche Gaelach. Gan fiacail a chur ann, sin an pointe ag a bhfuil cluichí CLG, is léir. Ní hí seo an t-aon eachtra fhoréigneach i mbliana.
Is dóichí go mbeidh na mothúcháin a choíche ag cur thar maoil ag cluichí móra iomaíocha – sin agat an séideán sí de mhothúcháin a bhaineann leis an spórt. Lúchair agus díomá, sult agus frustrachas, cur is cúiteamh, aontú is easaontú, deargnaimhdeas agus deargchairdeas, súil an tseabhaic féin.
Ach ní leithscéal iad siúd le tabhairt faoi dhochar a dhéanamh do dhuine. Is iomaí ionsaí a rinneadh ar réiteoir, ar an drochuair, le dorn - ach chan le scian, go dtí seachtain ó shin. Tá muid sa bhearna bhaoil.
Bíodh cruinniú éigeandála ag gach club faoi agus, mar atá cosaint leanaí ann, bíodh cosaint réiteoirí ann. Feasacht, oideachas agus daonnacht na clocha is mó ar an phaidrín agus fios againn nach mbeidh ionsaí ar bith fisiciúil beag beann ar an dlí.
Cé a bheadh ag iarraidh an t-alt faoi bhás réiteora a cheapadh?
Bíodh an éirim mhothúchánach i réim ar mhaithe le gach duine - imreoirí, lucht leanúna agus go háitithe réiteoirí ar a bhfuil tuiscint agus tacaíocht de dhíth faoi láthair agus tuillte.
Déanfaidh mé féin beart de réir briathair ag Doire v Ciarraí ar an Domhnach.